Frå 70-talet til 70-åra

For litt sidan kom ei bok meg i hende: Inger-Lise Finstad: Brennende hjerter, om Jesusbevegelsen og det radikale 70-talet. Forlaget Efrem og forfattaren har her levert ein viktig historisk peikepinn både for oss som levde den gongen og dei yngre.

1970-talet var prega av eit generasjonsopprør. Men like mykje av ein generasjon med initiativ, sosialt samvit og engasjement. Maos lille røde og Bibelen. Chateau Neuf og Trefoldighetskirken. Guds fred og Children of God. Eit politisk opprør med kamp for likestilling og fri abort. Og ei åndeleg oppvakning med Jesusvekkelse, store kristne ungdomskull, tensing-kor og evangelisering på gatehjørna. Og med kristensosialistar oppi det heile.

Vi gjekk i demonstrasjonstog mot kolonimaktene i Afrika, mot Vietnam-krigen, mot abortlova og for Alternativ jul. Eg har enno liggande buttons for solidaritet med fiskerigrenser på Grønland, Ja til livet og nei til EEC. Både studentar og ungdomsskuleelevar kunne dei politiske argumenta og alle slagorda. Alle nivå i samfunnet var «heftig og begeistra». Engasjementet dreiv både ungdomane som sat rundt kjøkkenbordet med cola-flaska i intim samtalte med Jesus og dei som fylte gatene med politiske slagord.

No er eg sjølv komen i 70-åra og kan som Inger-Lise Finstad reflektere over kva vi hadde og kva vi treng.

Ho har gjeve oss ei bok som bør lesast av både studentar og pensjonistar idag. «Where have all the flowers gone?» Kvar vart det av Jesusbegeistringa?

Sidan 80-talet har velstandssamfunnet utvikla seg med rekordfart. Raddisar frå ungdomsopprøret har lenge sete som godt betalte konsulentar, rådmenn og disponentar. Idag lid både ungdomsarbeid i kyrkjene og ungdomane som heng på gatehjørna, av mangel på friviljuge som vil vere vaksen-førebilete og ofre eigen tid, krefter og karriere. Vi er blitt born av ein individualistisk kultur. Karriere har konkurrert ut idealisme.

Det er mange unge der ute som er gripne av Jesus og lengtar. Men i store delar av ungdomsgenerasjonen er Jesus-vekkelse bytt ut med ein psevdo-religion som sosiologar  kallar Moralistisk Terapeutisk Deisme. Denne vidarefører minimalt av historisk kristendom og dyrkar velvære, lukke og styrka sjølvkjensle.

Eit tilbakeblikk på 70-talet kunne trengast i mange miljø. Er vi blitt ein generasjon av sjølvdiggande navlebeskuarar? Faren er overhengande for at ein slik kultur imploderer i sosial apati og desengasjement.

«Gi meg de brennende hjerter.» Inger-Lise Finstad si bok er ein kjærkomen augeopnar for nokon kvar.

I fokus, Dagen 13. jan 2023

Ottar Mikael Myrseth

ottar.myrseth@gmail.com

Kristmesse

I desemberdagane kjempar ulike julestemningar om overtaket. Eg meiner å ha registrert minst tre.

I 1927 skreiv Arnulf Øverland: «Et barn er født i Betlehem / og barn er der født i alle hjem / og mange av dem har funnet fred / på et rettersted». Slik insinuerte han at Jesusbarnet ikkje medfører anna livsfornying enn det einkvar barnefødsel gjer. Heller ikkje Jesusbarnet sin offerlagnad er spesiell. Ikkje mange tenkjer så radikalt som Øverland.

Men ein kvasiheidensk juletradisjon er ganske dominerande. Ikkje heilt heidensk, for vår tid er tross alt etter-kristen. Og kristendom har i mange hundre år sett sitt preg både på tankegong og åtferd. Så både julemelodier og julesymbol dukkar opp. Men dei som protesterer mot kristent monopol på julefeiringa, får bra drahjelp i det som minner om norrøne midtvintersblot: Julebord med overstadig eting, drikking og sjekking og fullt køyr på handel og konsum.

Den borgarleggjorde jula er fredelegare, med toleranse, glede og familieidyll i framsetet. Dei gode verdiane er med, men minst muleg sjenerande religion. Julestemning henta frå dei gamle julesongane, men gjerne med alternative tekstar, tilpassa og ufarleggjorde: Deilig er julen, borte er Guds himmel. Og med ny-songar om Rudolf og jinglebells og snowflakes, eventyr om julenissar og snødronninger, er idyllen sikra. Formålet er berre jul, som eit mål i seg sjølv.

Om kristen julefeiring skal stå seg, må ho markere sin eigenart og framstå som tydeleg alternativ. Eg trur vi må ta tilbake det namnet som betre enn noko kan markere kristen jul: Kristmesse. 

Kristen julefeiring har også god hjelp i kalendaren. Medan både kvasiheidensk og borgarleggjort julefeiring foregår frå midt på hausten til julaftan, startar den kristne på juledag og varer til kyndelsmesse. Då vert det god tid til også å markere advent som noko i og for seg sjølv.

På mitt barndoms Sunnmøre var det juleotte i mange kyrkjer og ingen julaftans familiegudsteneste. Jesu fødselsdag vart feira med englane og hyrdingane som vandra til Betlehem for å bli augevitne. I romjula kom Jesu fyrste martyr, Stefanus, og minnedagen for dei uskuldige borna myrda av Herodes, før Jesu namnedag og dei heilage tre kongane kom for å hylle Frelsaren.

Øverland sin apell endar slik: «Jeg sier til jer som har slavet og blødt: / Eder er ingen frelser født! / Jeg sier det atter til tøs og trell: / Frels eder selv!» Vårt alternativ er: «En Frelser er oss født i dag!»

Lukke til med å velje di julefeiring.

I fokus, Dagen 5. des 2022

Ottar Mikael Myrseth

ottar.myrseth@gmail.com

Eit stort mysterium

Ein langdryg underordningsdebatt denne våren var frustrerande og forvirrande. Sørgjeleg å registrere kor lite kristne leiarar formidlar bibelsk tankegang om ekteskapet.

Som kjent «hvor udgangspunktet er galest, blir tidt resultatet orginalest» (Peer Gynt). For heile debatten har avslørt ei stor underdekning: Sansen for det apostelen kallar det store mysteriet. Slik vart samanhengen borte mellom bryllaupet og det heilage bryllaupet, mellom jorda og himmelen, mellom Kristus og kyrkja. Ekteskapet vart redusert til ein borgarleg avtale og ordning.

I den kjende underordningsteksten i Efes 5, motiverer apostelen formaningane til ektefolk med å vise til det store mysteriet: At forholdet mellom Kristus og kyrkja er eit ekteskap.

Korkje uttrykket ’hovud’ eller ’underordning’ inneber noko form for maktbruk. Hovud (gr. kefale) betyr ’den som gjev liv’. Underordning er noko ein gjer «i age for Kristus». All underordning inneber då ei erfaring av kjærleik.

Ekteskapet si historie startar alt med skapinga. Idet Gud gjev mannen og kvinna til kvarandre, sluttar han si fyrste pakt med menneska, ein sakramental fellesskap med kvarandre og med Gud. Og når Kristus velsignar ekteskapet ved bryllaupet i Kana, vidarefører han denne.

Apostelen gjer Kristi kjærleik til kyrkja til førebilete for den ekteskapelege kjærleiken. Ikkje berre som eit moralsk anliggande. Å elske slik Kristus elskar og å underordne seg slik kyrkja underordnar seg, er djupare. Kristus er sjølve kjelda til kjærleiken, og i ekteskapet får mannen og kvinna del i eit mysterium. Det sakramentale ligg i at det som vert sagt, vert formidla. Dette er hjartet i mysteriet.

I Efes 5 brukar apostelen kroppsmetaforen for å seie at mann og kone utgjer ein organisk einskap. Ingen av dei to er seg sjølv utan den andre. Dei kompletterer kvarandre.

Vi som er sameinte med Kristus i den sakramentale dåpen til han, er sjølvstendige personar samstundes som vi er eitt med han. Og di meir vi er sameinte med han, di meir vert vi oss sjølve. Slik også i ekteskapet. Kyrkja vert omtala som ei brud, fullkomen vakker utan flekk og lyte. Med andre ord: heilag. Kjærleiken gjer dette. Den som elskar, skaper noko godt og vakkert med det han gjer. Som apostelen skriv: «Den som elskar kona si, elskar seg sjølv.»

Dette som mennesket vert i ekteskapet på jorda, i underordning og kjærleik, peikar framover mot det som skal vere i himmelen. Og frå himmelen høyrest ropet: «Tida er komen for Lammets bryllaup.»

I fokus, Dagen 16. september 2022
Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja

Persok

Denne veka feira vi Persok, minnedag for apostlane Peter og Paulus.

Få dagar før Persok føregjekk ein merkbar kultur-kollisjon i hovudstaden. På Fornebu kom ungdomar saman til arrangementet «The Send» under slagordet «All in for Jesus». I Oslos gater feira samstundes Pride ein festival (delvis utsett pga terrorist-åtak) med fokus på at ’alt er love’.

Persok-apostlane gav opp alt, fylgde Jesus inn i martyrdøden og vart den kristne kyrkja sin grunnvoll. Apostelen som var utdanna ved Gamaliels føter, brukte ikkje livet sitt i eit bibliotek, men reiste, forkynte og skreiv epistlar for å halde kyrkjelydane på vegen. Paulus rekna som si oppgåve å forkynne evangeliet så folkeslaga kan verta eit offer til hugnad for Gud.

Han var sjølv vel kjend med sider ved etterfylgjinga som mange av oss har eit meir teoretisk forhold til: Lidinga for evangeliet. Han var vel kjend med himmelriksnyklane og han kjende godt til dødsrikeportane.

Han nemner aldri ’ei open og inkluderande’ kyrkje. Men han rosar seg av si vanmakt og snakkar gjerne om den heilage lutringa folk må gjennom for å bli deltakarar i liturgien for Guds ansikt. For apostelen sjølv bestod den i strev, fengsel, pisking, skipbrot, svolt, torste og meir slikt.

Her var lite stoltheit og mykje overgjeving.

I sin store plan kalla Gud fyrst Abraham. Andre fylgde etter. Apostlane inngår i denne rekkja, og idag står vi der. Vi som har blitt Guds born og fått ein gudgjeven plass i den kristne kyrkja. Planen og kallet er store fordi Gud er det. Den som går inn i det, får både sjå og erfare livet sitt i guddomelege dimensjonar.

Det som vert lagt på oss og det vi forsakar, den lutring og dei offer vi ber i Guds teneste, gjev menneske meining og samanheng i livet. Ord og handlingar, sigrar og tap får tyngde og djupne fordi dei er tekne inn i det guddomelege kraftfeltet og den guddomelege meininga.

’Ha meg til førebilete liksom eg har Kristus til førebilete,’ skriv apostelen. Idag føregår omfattande revisjon av apostelen sine ord og formaningar. Når tradisjonen frå Abraham, profetane og apostlane vert tilpassa det som er gangbar felles ideologi i samtida, sviktar vi vår eigen tradisjon.

Ved Caesarea Filippi utfordra Jesus dei komande apostlane til å vedkjenne sin personlege relasjon til han som Gud. Den vedkjenninga førte både Jesus sjølv og dei i martyriet. For oss 2000 år seinare, gjeld det same: Å tru som apostlane.

Å skjøne dette, gjev eit menneske både sjølvrespekt og fridom.

Ottar Mikael Myrseth

I fokus, Dagen 30. juni 2022

Gnostisisme på ny

På 100-talet kjempa kyrkjefaderen Ireneus av Lyon for å avsløre og forkaste gnostisismen. I dag dukkar det gnostiske menneskesynet fram att.  Gnostikarane forkynte at det materielle ikkje kjem frå Skaparen av himmel og jord, men stammar frå ein vond gud og må difor forsakast.

Difor er heller ikkje kroppen frå Gud, og må fornektast. Berre sjela er rein og må frelsast frå kroppen sitt fengsel. Eit menneske kan gjere med kroppen sin som det vil.

Våre dagars identitets-debatt har sett til side biologien som vitskap om m.a. kroppen, og erstatta den med psykologien som vitskap om sjela. Når kjenslene trumfar kroppen står vi overfor same nedvurderinga av kroppen som i gnostisismen.

Slik har kjønn skapt ei ny verd av ønsketenkjing. «Du kan bli det du vil». Vi har betalt dyrt for denne tilsidesetjinga av biologien.

Menneskelege nytteomsyn og sjølvråderett har fått avgjerande innverknad på vurdering av menneskeverdien. Når born vert fjerna før dei forlet livmora naturleg og når sjuke kan be om assistert sjølvmord, er ikkje menneskelivet heilagt lenger, slik det har vore sidan Heilag-Olav si tid.

Lett tilgong på prevensjonsmiddel la grunnlaget for friare seksuell utfalding. Broten vart den eldgamle samanhengen mellom sex og det å skape born. Seksuallivet flytta ut av familien og vart del av underhaldningsindustrien. Og biologi vart ei hjelpeteneste for erotikk istadenfor nøkkelen til overleving og samfunnsbygging.

Når sex vart gjort om frå kreasjon til rekreasjon og ideen om dumping av embryo-barnet gjort lovleg, var det triumf for ny-gnostisisme og den devaluerte kroppen.

I kjølvatnet veks talet på ungdomar (ikkje minst jenter) med usunt syn på eigen kropp og somme med lidinga ’kjønnsdysfori’. Stressa av vrangforestillingar om kva det inneber å vere menneske, søkjer unge kvinner løysing i maskulinitet, hormonpillar og kjønnsoperasjon.

Nyordet konverteringsterapi har også dukka opp. Konvertering er i kristen samanheng eit val: Å snu om og vende heim. Terapi er helbredingsprosess. Idag legg styresmaktene opp til å gjere dette ulovleg. Ulovleg å gi hjelp til å vende om og endre sitt verdisett. Ulovleg å søkje omvending for å få fred i kroppen og ro i sinnet.

Det kristne grunndogmet handlar om at Gud vart menneske med kropp for å frelse oss og opne for oppstode av lekamen. Tydelegare kan ikkje den gnostiske forføringa avslørast. Det står att å ta konsekvensen av dette i den sokalla identitetsdebatten.

Ottar Mikael Myrseth

I fokus, Dagen 19. mai 2022

Glad i liturgi?

Variasjonen er stor når det gjeld form og stil i måten å tilbe Gud i ulike kristne forsamlingar.

Innreiing og møblering i gudshusa avslører mykje: Når miksepulten er større enn altaret; når ein forseggjord talarstol er det mest dominerande inventaret; når slagverket er det mest iaugefallande møbelet; om veggane er nakne eller pynta med bibelske bilete – seier det ein del om det åndelege livet på staden.

Vi har ein rik tradisjon med det vakre ordet ’bedehus’. Men det er sjeldan bønealtaret er meir synleg enn talarstolen. At Guds ord, forkynning og undervisning står sterkt, er ein opplagt rikdom. Men var det ikkje noko meir?

Etter som avstanden mellom folkekyrkje og kristenfolk har vokse seg til dels uoverstigeleg her til lands, har mange fått det travelt med forsamlingsbygging. Kristenmiljø som hadde vent seg til kun å vere ’attåt’ folkekyrkja, måtte til å ta ansvar for heile breidda av forsamlingsliv: gudsteneste, dåp, konfirmasjon, vigsel, gravferd m.m.

Tenk om fleire i denne tida hadde fått opp augene for rikdomen i den liturgien som har fylgd kristen gudstilbeding frå starten til våre dagar! Fått erfare djupnene i dei liturgiske bønene. Blitt rikare av å oppdage at Gud er større enn alt det eg og vi kan prestere og formulere.

Liturgien er det vakre fartøyet som fører kvardagsmenneske inn i den heilage Guds nærleik, som gir ord og bilete til å fasthalde sanningar om både himmel og jord, som gir bønelivet same breidde og høgde som truslivet.

Det er liturgien som lyftar og ber tilbedinga vår, lærer oss å be og set oss fri frå eigne prestasjonskrav.

Somme hamrar og bankar og diktar og formar og vil lage veltilpassa liturgiar som folk skal kjenne seg heime i. Men Kyrkja sin liturgi er ikkje oppteken av å vere moderne og veltilpassa. Han er overlevert oss gjennom generasjonar og århundre og spreidd i alle himmelstrøk. Han er utprøvd, brukt og gjenbrukt. Han har bevist at han fungerer.

Det er ikkje moderne å innrøme at det gamle er best. Sjølv når ein vil vere bibeltru, vert gjerne dei liturgiske formene påfallande heimesnikra når dei skal vere av nyare dato. Liturgien har si historie. Han er komen til oss som hjartespråket til truande menneske som Lukas og Paulus, Basilius og Benediktus og mange andre kjende og ukjende.

Kva kunne ikkje hende om kristne leiarar sette seg saman for å trengje djupare inn i liturgisk spiritualitet, for å lytte til dei som kjenner historia og lære av dei mest erfarne.

I fokus, Dagen 5. april 2022
Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja

Guds mor

Fremste kvinna i vår religion vitjar oss to gongar i kyrkjeåret mellom jul og påske: Kyndelsmess og Marimess. Då er det tid for å ta oppgjer med både den feministiske og den radikal-protestantiske avvisinga av henne.

Berre evangelisten Lukas har lengre forteljingar om Maria. Likevel er ho, saman med Pontius Pilatus, einaste mennesket nemnd i trusvedkjenningane. Frå andre kjelder stammar forteljingane som har gitt kyrkja fleire Maria-dagar, m.a. unnfanging (8. des), fødsel (8. sept), presentasjon i templet (21. nov), innsomning (15. aug).

Mange har stua Maria vekk og hentar henne knapt fram til jul. Dette er gjerne resultat av 1500-talets radikale kritikk av Maria-kult som avgudsdyrking. Idag har feministar kritisert det same som seksualfiendtleg patriarkalisme, kvinneundertrykkjing og muleg overgrep.

Skrifta lærer oss at Maria er utvald. Guds frelsesplan var ikkje ein kvikk-fix for hjelpelause menneske, men å føde ei ny menneskeslekt, ei som tilhøyrer Gudsriket og ikkje menneskeriket. Til det trengte Gud ei kvinne.

Gud gjer Maria til kronvitne på kor høgt han verdset det kvinnelege. Ho vitnar om Guds dom over den kulturen menneska har skapt med maskulin maktbruk, høgrøysta hovmot, vald og våpenbruk. Guds frelsesplan kunne ikkje realiserast utan denne kvinna, audmjuk, rein, mild, trufast, kjærleg, åndeleg sterk. Alt det som den maskuline mannsverda hadde mista.

Kvifor tok den kristne kyrkja så godt vare på Maria? Kyrkjelæra voks fram som svar på vranglærer. Tidleg på 400-talet vedtok konsilet i Efesos at alle kristne måtte rekne Maria som Guds mor. ’Theotokos’ på gresk, ordrett: ’gudføderske’. Denne tittelen å hjelpe skuklle hjelpe oss å fasthalde at Jesus er både Gud og mann. Dei truande visste at om Jesus Kristus ikkje er Gud, kan han ikkje frelse, og om han ikkje er menneske kan han ikkje frelse oss.

Heilt frå Elisabeth si tid har det blitt repetert: «Velsigna er du mellom kvinner, og velsigna er frukta i ditt morsliv.» Maria sjølv la til at «frå no av skal alle slekter prisa meg sæl». Dei fyrste kristne gjorde det til del av si gudsteneste. Når dei kom saman, prisa dei Maria sæl.

Fornuftig spekulasjon kring jomfrufødsel og avgudsdyrking fører berre i sirklar. Det er på høg tid, for bibeltruskapen si skuld, for kvinnesynet si skuld, for menneska si skuld og for Guds skuld å hente Maria fram som førebilete i tru, som kvinneideal og som vegvisar for alle som vil fylgje Guds vegar. Og å prise henne sæl.

I fokus, Dagen 24. februar 2022
Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja

The Transfiguration

Eighth Sunday of Ordinary Time
Luke 9,28-36

This reflection was written before the present suffering of the people of Ukraine and neighbouring countries. A terrible man made crisis with military, economic, psychological and spiritual consequence. The Christian world will also suffer as a result and we offer our prayers and heartfelt concern for our fellow Christians and the Ukrainian people who will suffer as a consequence of human wickedness.

​* * *

Another Lent begins and the two year pandemic is still with us contributing everywhere high levels of anxiety. This is happening in societies that have dethroned God giving mankind sovereignty instead. The weeks of Lent are a time for thinking about this predicament, reflecting on the suffering, Crucifixion and Resurrection of Jesus the Christ. How can we understand these crucial issues of life, the false and the true, the suffering and the dying, questions driving anxiety to skyrocketing levels? Read more …

Sekularismens død

Historikaren Tom Holland, som nyleg vitja vårt land, skriv i ein artikkel at sekularismen går mot sin slutt. Han bygg på to symptomatiske hendingar: President Erdogans omgjering og innviing av Hagia Sofia i Istanbul til moské, og statsminister Modis bygging av hindu-tempel i Ayodhya i India til erstatning for ein symboltung moské som mobben reiv ned på 1990-talet.

Begge handlingane framstår som kamp mot ein felles fiende: det vestlege, sekulære verdsbiletet. Atatürk som grunnla tyrkisk sekularisme, beundra europeisk modernisme. Grunnleggjarane av det sjølvstendige India etablerte ein sekulær republikk i tråd med engelske koloniherrar sine ideal.

Denne vestlege sekularismen står no for fall, hevdar Holland. Når nasjonalistiske rørsler i land som ikkje lenger er dominert av vestleg imperiebygging, gjer opprør mot inndeling av verda i religiøst og sekulært, skal vi fylgje godt med.

Dette er varsel om vanskelege tider for kristne minoritetskulturar og tradisjonell kristen misjon på fleire kontinent. Vi må engasjere oss for at dei skal overleve. Men vår opprydding må starte på heimebane.

I Vesten har kristne kyrkjer tilpassa seg ei inndeling av verda i religiøs og sekulær. Utan at Gud er avsett, er gudsdyrking tilvist til privat sektor i tilveret. Denne gud er heilt under vår kontroll og tilgjengeleg for interesserte til dekning av private behov. Staten opptrer som nøytral fotballdomar i den multi-religiøse kulturen. Folkekyrkja er ekstra utsett for å opptre som lojal medløpar.

Dette er tydeleg påpeika av den ortodokse teologen A. Schmemann, omtala i denne spalten av fr. Theodor Svane nyleg. Det kristne kyrkjer har oppfatta som harmonisk partnarskap med sekularismen, er ein fangenskap, seier Schmemann.

Det inste i sekularismen er negasjon av tilbeding, hevdar han. Men det er i gudstilbedinga at mennesket kjem i rett forhold til både seg sjølv og til skaparverket. Vismennene i Betlehem, som vi møtte i evangelieteksten for eit par sundagar sidan, viser oss vegen: «Dei fall på kne og hylla barnet.» Og ofra sine mest verdifulle gåver.

Sekularismens gud byd mennesket kunstige erstatningar for ’the real thing’. Istadenfor Kristi sanne mysterium, vert vi bydde vage og annanrangs ’sosiale’ og ’politiske’ råd, skriv Schmemann.

Kampen mot sekularismens fangenskap kan ikkje vinnast politisk, men gjennom djupare rotfesta kyrkjelydsliv. Menneska må velje mellom å kontrollere Gud og å tilbe han.

Les boka av Schmemann, nett utgjeven på norsk: «Til liv for verda».

Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja
I fokus, Dagen 18. januar 2022

Kva ville Den norske kyrkja vore om ho fall ut av statsbudsjettet?

Den nye regjeringa legg om kyrkjepolitikken. Krava for å vere kvalifisert for sokalla ’statsstøtte’ vert strengar. Kjønnsbalanse, medlemstal, likestilling, ikkje-diskriminering i tilgong til verv og stillingar m.m. har kome i fokus. Og retten til skattefrådrag for milde gåver vert halvert.

I vårt land har staten hatt tradisjon for å leggje til rette for trussamfunn. Den norske kyrkja sin posisjon som folkekyrkje er sikra gjennom grunnlova. Og «alle tros- og livssynssamfunn skal understøttes på lik linje,» heiter det vidare.

Religiøse organisasjonar og institusjonar har vore privilligerte også med vigselsrett, støtte til drift av religiøse skular, kyrkjeleg administrasjon av gravplassar m.m.

Tross privilegia er idag oppslutnaden om kyrkjene mindre sjølvsagt enn på lenge. Spriket mellom kyrkjemedlemskap og frammøte til gudstenester og kyrkjelege handlingar berre veks.

I slike tider er det nærliggande å spørje kva som er kyrkja sine verste fiendar. Kva motarbeider mest effektivt Guds rike?

I både den eldste kyrkja og i mange land idag vert kristne forfylgde. Men underleg nok er resultatet at der veks den kristne kyrkja. I forrige århundre var det venta at vitskaplege framsteg skulle erstatte religionen, men tru lever stadig godt ihop med rasjonalitet og fornuft. Velstand og rikdom har også konkurrert med åndeleg liv, men kyrkja har vokse sterkt parallelt med økonomisk framgang t.d. i Sør-Korea.

Uventa for mange, og vel verd ettertanke, er resultatet av eit religionssosiologisk studium, gjengitt i tidsskrifta ’Sociology of Religion’ og i ’Christianity Today’ i vår, at politiske privilegier øydelegg mest for kristendomen.

Studiet av 166 land gjennom 10 år viser tydeleg at korkje utdannings- eller velstandsnivå i eit samfunn, men kor sterk statsstøtta er gjennom lovgjeving og politisk praksis, avgjer kor vital kristendomen er.

Når statsstøtta veks, minkar talet på kristne markant, konkluderte forskarane. Men der dei kristne må konkurrere på lik linje med truande frå andre religionar, trivast og veks den kristne kyrkja mest.

Kva ville Den norske kyrkja vore om ho fall ut av statsbudsjettet? Det ville gi den mest pålitelege peikepinn på kor sterkt ho står. Og om frikyrkjer og friskular skulle falle ut, kva ville bli avslørt?

Forskarane seier at når kyrkje- og misjonsfolket må bere også det økonomiske ansvaret sjølve, er veksten størst. Men når staten underheld kyrkjene økonomisk og politisk, kan han også stille politiske vilkår. Historia viser at då ber det utfor bakke.

I fokus, Dagen 8. desember 2021
Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja