For oss konvertittar kan det vera ganske utfordrande å venda oss frå tankesettet me har forlatt til fordel for Kyrkja sitt tankesett. Endå vanskelegare er det dersom alle er konvertittar. For kven skal læra oss? Og kven skal vera våre åndelege fedrar og rettleiarar? Me har Bibelen, men treng nokon som kan «forklara oss det me les», slik Filip gjorde for den etiopiske hoffmannen. Der kjem kyrkjefedrane inn, som har mottatt, forstått, levd ut og vidareformidla sanninga gjennom ein levande tradisjon frå slekt til slekt.
Men det er heller ikkje uproblematisk, for kyrkjefedrane var ikkje alltid samde om alt. Ikkje ein gong Peter og Paulus var alltid samde. Heldigvis har Kyrkja i sin klokskap også kanonisert visse skrifter frå kyrkjefedrane, akkurat slik dei kanoniserte dei Bibelske skriftene. Dei har vorte ein del av kyrkja sitt liv og lære, dei vert brukt i salmar, i nye skrifter, fordi dei er saninga. Dei utgjer eit autoriativt sanningsvitne.
Det finst ikkje noko magisterium som berre kan fastslå sanninga ein gong for alle, det finst ikkje ein enkelt biskop, i Roma, til dømes, som kan løysa alle problem ved å uttala eit ufeilbarleg utsegn. Fyrste vatikankonsilet sa at paven uttalar seg frå seg sjølv, ikkje ut frå kyrkjeleg konsensus.. Men me trur det finst ein kyrkjeleg konsensus, og dei som har etablert den er kanonserte som personar, i tillegg til at skriftene deira er kanoniserte. Men spørsmålet vert fortsatt; korleis skal me forhalda oss til dei? Korleis skal me forstå og bruka desse kanoniserte skriftene? Korleis vert me ein del av det, og gjer det til vårt eige? Korleis forstår me dei, opplever me dei og vidareformidlar me dei?
I boka «Hymn of Entry» (1984), skrive av den pensjonert abbeden Vasileios (Gondikakis) av Athos, finn ein eit lengre avsnitt med tittelen «Korleis studera og kommunisera orda frå fedrane». Det som med eit framandord vert kalla patristiske studier eller patrologi. Fedrelære, med andre ord. Vasileios er ein erfaren munk og åndeleg rettleiar. Han skriv:
«Guds rike er ikkje som Talmud, heller ikkje er det ei mekanisk samling sitat frå Bibelen eller fedrane, skilt frå vår eksistens og våre liv. Guds rike er i oss, som ein surdeig som på ein fundamental måte forandrar menneskeliv, ånd og kropp. Det som krevst når ein studerer fedrene (patristic study), for å vera trufast mot deira ånd av fridom og verdig deira åndelegheit og friskheit, er å nærma seg deira heilage tekstar med same ærefrykt me viser når me nærmar oss deirar relikviar og heilage ikonar. Denne liturgiske respekten vil snart avsløra for oss at her er ein annan uforklarleg nåde i verk. Heile atmosfæren vert annleis.
Det finst visse livsviktige passasjar i tekstane deira, som me kjenner krever av oss – og utfører i oss – ei heilt uvanleg endring. Me må ta desse og gjera dei til ein del av vårt vesen og våre liv, som sanning og standpunkt, for å gjennomsyra heilskapen. Og samtidig må me gå inn i studiet av fedrane med heile oss. Dette bryllaupet, denne dåpen inn i studiet av fedrane gjev oss det me treng, ikkje for å få ei ekstra mengd referansar til fedrane eller for å kunna ei mengd av andre sine meiningar utanåt, men for å oppnå ein ny klarsynt sans som set mennesket i stand til å sjå ting annleis og rett. Dersom me avgrensar oss til å læra avsnitt utanåt og klassifisera dei mekanisk – og lærer andre det same – så gjer me den grunnleggjande feilen som forhindrar oss frå å læra og gjera kjent fedrane sin livsmåte og livsfilosofi. For det som er heilt karakteristisk for fedrane sine skrifter er at dei er unnfanga og halde saman, forma og veks som resultat av nåden og krafta i fridomen frå Den Heilage Ande.
Det fedrane krev og gjev er forandringa som Den Heilage Ande skaper. Dersom me vil nærma oss dei utanfrå denne røydomen, vil dei forbli for oss uforståelege som forfattarar og forakta som personar.
Det å kommunisera ord frå fedrane, handlar ikkje om å bruka sitat på det eller det temaet ved hjelp av ein konkordans. Det er ein prosess der næring vert teke opp i levande organismar, assimilert og forvandla til blod, liv og styrke. Og deretter, betyr det å vidareføra gleda og proklamera dette mirakelet gjennom det å verta levandegjort, ei oppleving me forstår på ein måte som går på tvers av tvil eller diskusjon. Slik vert fedrane sine ord ikkje formidla mekanisk, eller bevart arkeologisk og ikkje tilnærma historisk. Det vert formidla som ein heilskap, fullt av liv når det går frå generasjon til generasjon gjennom levande organismar, og det forandrar dei, skaper nye «fedrar» som gjer det til sine personlege ord, ein ny eigedom, eit mirakel, ein skatt som berre aukar når det vert gitt vidare. Det er denne uforanderlige forandringa skapt ved krafta som forandrar det forgjengelege til noko uforgjengeleg. Det er den rørslelause stadige rørsla i Guds Ord, som alltid er levande og uforanderleg. Kvar dag verkar Ordet annleis og nytt, og er likevel det same. Dette er livets mysterium som har etablert seg djupt i vår døde natur og reiser han opp frå innsida, og bryt helvetes portar.
Å gi ord frå fedrane til andre betyr at eg lever sjølv, at eg vert forandra av dei. På den måten har min (åndelege) metabolisme krafta til å forandra orda, slik at dei kan verta ete og drukke av den som eg gjev dei til. Denne omdanninga av ordet i mennesket, og forandringa i han som kjem som eit resultat, bevarar uforandra det mysteriet som består i personleg og ugjentakbart liv som er patristisk lært og gitt. Det er som maten ei mor et: den nærar henner og held ho i live, og samtidig vert det omdanna i henne til morsmjølk, livets drikke for babyen.
Så vakkert det er for eit menneske å bli teologi. Då vil alt han gjer – og framfor alt det han gjer spontant, sidan berre det som er spontant er sant – bera vitne og tala om at Guds Son og Ord vart inkarnert, at Han vart menneske gjennom Den Heilage Ande og alltid jomfru Maria. Det talar stille om dei uutseielege mysteria som har vorte openberra i dei siste tider.
Dette teologiske livet og vitnet er ei velsigning som oppkvikkar eit menneskeliv. Det er mat som vert delt og give til andre; ei drikke helt ut og give i overflod for menneska til å fortæra og stilla tyrsten. I denne tilstanden snakkar ein ikkje om livet, men ein gjev det. Ein matar dei svoltne og gir drikke til dei tyrste. I kontrast til dette står skolastisk teologi og intellektuelle konstruksjonar som ikkje liknar på vår Herre sin lekam, den sanne mat, heller ikkje Hans Blod, den sanne drikka; men dei liknar stein ein kan finna i maten. Så ufordøyeleg og umenneskeleg hard verkar skolastisismen på smaken til ein som er vane med liturgien i kyrkja, og det vert forkasta som noko framand og uakseptabelt.
Våre ord er ofte svake og uverksame. For at ordet skulle verta gitt vidare, og for å kunna gi liv, måtte det verta kjøt. Når du gjev dit kjøt og blod saman med ditt ord til andre, berre då betyr orda våre noko. Ord utan kjøt – som ikkje spring ut av livet og ikkje kjem saman med vår kropp som er broten, og saman med vårt blod som vert uttømt – betyr ingenting. Dette er grunnen til at vår Herre, ved det Siste Måltid, oppsummerte mysteriet ved Hans forkynning ved å seia: «Ta, et, dette er min kropp. Drikk, dette er mitt blod.»
Salig er det menneske som vert brote i stykker og give for andre, som vert helt ut og gitt til andre for å verta eten og å drukke. Når timen kjem der han vert prøvd vil han ikkje vera redd. Han vil ikkje ha noko å frykta. Han vil alt ha forstått at når me feirar Kjærleiken, er «ved nåde ein person brote utan å verta oppdelt, eten og aldri fortært». Ved nåde har han vorte kristus, og slik vert hans liv gitt som mat og drikke for hans bror. Det betyr at han gjev næring til sin neste sin eksistens og får han til å veksa.»
NORDISKKATOLSK BLOGG 