Berre eit menneske

Uttrykket i overskrifta er ofte å høyre som trøyst til ein angrande. Men altfor lett vert det brukt som degradering av mennesket.

Vi ville aldri sagt det om Jesus. Han er både Gud og menneske. Han er også den som realiserer Guds meining med å vere menneske. Han er Guds menneskelege ansikt og lever idag hjå Gud Fader som det mennesket han var på jorda.

Vi ville ikkje sagt det om Guds mor Maria, heller, eller om ein av dei heilage, dei som er i himmelen. Også dei er stadig menneske.

Det er menneskeleg å feile. Javisst. Vi ber merke etter synd i menneskekroppen vår. Men den som er døypt til Kristus, er restituert til Guds opphavlege intensjon med oss, sitt bilete. Vi er Guds handverk. Han har gitt oss ein status høgare enn englane.

Djevelen hatar Jesu menneskekropp. Han hatar inkarnasjonen. Han hatar oppstoda. Og han freistar oss til også å hate oss sjølve. Han frydar seg når vi fornedrar kroppen vår.

Vi gjer rett i å hate synda og skrifte våre synder. Men vi skulle aldri unnskylde oss som menneske. Kroppen vår er til for å gje Gud ære. Skam deg aldri over kroppen din. Lukke er ikkje å finne i framandgjering frå den Gud har skapt oss som.

Difor må vi ta oppgjer med identitets-debatten som invaderer oss idag. Når born vert opplærte i skulen til at dei fritt kan velje kva kjønn dei vil vere, er det eit opprør mot Skaparen.

Engelsk språk skjelnar mellom biologisk kjønn (sex) og sosiokulturelt (gender). Men desse kan ikkje skiljast. Gud skapte mennesket mannleg (hebr: isj) og kvinneleg (hebr: isja). Og både naturen, medisinen og gudsopenberringa stadfester dette. Ideologiar (transgender) idag vil skilje mennesket frå det vi er skapte som.

Mennesket er ein åndeleg-fysisk kompositt frå unnfanginga. Kroppen er levandegjort av ei åndeleg sjel. Denne heilskapen er eit tempel for Heilaganden. Men trans-ideologien oppløyser einskapen.

Guds biologiske design er at vi er anten mann eller kvinne. Transideologien oppløyser denne identiteten.

Kjønnspolariteten mann og kvinne er innretta mot ein komplett heilskap: Ekteskapet. Dei er skapte for kvarandre (’bein av mine bein’), og Gud gjer dei til medskaparar som gir liv til nye personar. Ideen om samkjønna ekteskap bryt opp heilskapen.

Ingen av oss er «berre» eit menneske. Somme slit med å finne seg sjølv i eigen kropp. Det kan ein få hjelp med. Men det er dårleg hjelp som bryt med den naturlege og guddomelege status vi er gitt.

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

I Fokus, Dagen, 20. september 2021

Cancel culture

Styrkane som frigjorde Palmyra (Syria) i 2017 fann historiske bygningar, gravplassar og tempel  øydelagde av ISIS. Jihadistane ville med rå kraft viske ut religiøse og kulturelle uttrykk frå det menneskelege minnet.

Slik framferd er ikkje avgrensa til berre islamistar. Midt på 1600-talet raserte Oliver Cromwells menn i England kunstneriske uttrykk som glasmåleri i katedralar for å viske ut minne frå fortida som ikkje passa inn i hans ideologi.

Moderne revolusjonar har tenkt tilsvarande. Frå den franske til den kommunistiske revolusjonen har eit gjennomgangstema vore å reinske samfunnet for tradisjonar og konstruere noko nytt. Med enkle slagord vart massene mobiliserte til å forkaste gamle strukturar og destruere kulturelt minne.

Fundamentalisme kan vere både religiøs og anti-religiøs. ISIS er religiøse og anti-kristne. Kommunistar var anti religion. For alle handlar det om å forkaste fortida ved å viske ut minne og angripe former og institusjonar som er berarar av minna.

Idag går slike fundamenalisme-straumar over den vestlege verda. Ironisk nok kalla «woke», som oppvakning. Meir treffande er det engelske uttrykket ’kansellert kultur’ (cancel culture).

I USA har demonstrantar rive statuer av både Theodore Roosevelt og Abraham Lincoln. Churchill, Columbus og Hans Egede har også fått hard medfart. Universitet og institusjonar for estetiske fag vert angripne, og lærarar og kulturberarar får si karriere og sine fag øydelagde.

Her til lands dukkar rydde- og kansellerings-tendensen også opp. Statsråd Asheim ynskjer å ta grep mot denne trenden i akademia, og har oppnemnd eit utval.

Diskusjonen som har gått om å fjerne byster av MF-lærarar, passar altfor godt inn i ’cancel culture’-trenden til å gå fri for mistanke om at teologien ved fakultetet er under revisjon. Folkekyrkja har med demokratisk fleirtalsmakt kansellert både all kvinneprest-motstand og det til no einerådande synet på ekteskapet.

Liberalismen som rir vår tid, viser sitt intolerante ansikt når dette skjer. Slagord om kulturelt mangfald og livsynsope samfunn viser sine grenser når samtida les korrektur på historia.

Den kristne kyrkja er eit bakvendtland der dei gamle sanningane er best. Når notidas populære ideologiar vert overordna klassiske uttrykk for tru og teologi i kyrkja, er ho blitt offer for menneskeleg dårskap. (Les 1 Kor 2).

Ottar Mikael Myrseth

prest i Den nordisk-katolske kyrkja

MARCHONS! MARCHONS! (The Marseillaise)

15th Sunday of Ordinary Time / Trinity 6.
Mark 6,7-13

“An army marches on its stomach” – It was the Corsican adventurer and sometime emperor of France and hate figure for the English, one Napoleon Bonaparte, who said that. He was the one who insisted on being crowned in St Peter’s Rome by the Pope, and when the Pope was a bit slow off the mark, grabbed the crown and put it on his own head. However, the meaning of that self-evident truth can be easily misunderstood. Napoleon did not mean that he was going to ensure that an endless caravan of supply carts laden down with the offerings of the best Parisian restaurants was going to cater to the whims of the French Army. No, what Napoleon meant was that the French army was expected to live off the land, as it went along. And if the land they marched through was barren, the troops could starve, as on the famous retreat from Moscow. It was a strategy that could bring great success, but it was also high risk …

Trøyst for ufødde

Dei fromme ropar til Gud. Slike rop har fått nedslag i dei gamaltestamentlege Salmane. Også dei ufødde ropar. Dei kjenner sin Skapar, og her vert dei høyrde. Dei vert verdsette som menneske. «Herre, lytt når eg ropar. Lat mi bøn vera røykjelse for deg.»

Samfunnet vårt lyttar ikkje til dei ufødde, men diskuterer kor lenge og kor mange vi lovleg skal kunne ta livet av før fødselen. Det kallast ’sjølvvald’, men ikkje alle involverte får vere med på valet. Ikkje dei minste, svakaste, dei det får størst konsekvensar for. Heller ikkje pappa.

Debatten kallast ein abort-debatt. Men kor vidt abort er rett eller galt, vert ikkje spurt. Berre kor mange som skal kunne aborterast. Dei små menneska som enno ikkje har sett dagsljoset, får sine dagar talde, men livet deira har ikkje verdi i seg sjølv. Det kallast funksjonalistisk menneskesyn.

Trøysta for ufødde er at når menneskeborn ropar til Gud, vert dei høyrde. Men eit vink, eit spark eller eit blikk gjennom ultralyden vert ikkje høyrd. «Du har vove meg i mors liv. Auga dine såg meg då eg var eit foster.»

Samfunnet vil, som Pilatus, fråskrive seg ansvaret og legge avgjerda og skulda på mamma. Ikkje gje henne råd, ikkje bere saman med henne. Berre dette: Det er ditt ansvar og di avgjerd og di skuld. Men Herren kjenner både barnet og mamma sine løynde sukk, tårer og smerte. «Før eg har eit ord på tunga, Herre, kjenner du det fullt ut.»

Enn så lenge kan dei 12 veker gamle kjenne seg trygge. Men ikkje lenge. Snart kan det bli opna for å fjerne dei 18 veker gamle og kanskje dei 22 veker gamle. I land vi samanliknar oss med, er det fritt fram også for dei som straks skal fødast. «Alle dagar er skrivne opp i di bok, dei fekk form før ein av dei var komen.»

Vi eksperimenterer med grunnlaget for sivilisasjonen her til lands. Då kristendomen kom, gjorde dei slutt på å setje born ut i skogen for å døy. Det er ikkje mykje betre å legge dei på eit bord med same formål.

Når mennesket gjer seg til herre over liv og død, leikar det Gud. Den sokalla abortdebatten parkerer tradisjonell medisinsk etikk og opnar for sjølvvald avslutning av livet, både ved starten og ved slutten. Konsekvensane av dette eksperimentet ser vi ikkje fullt ut. Men spora skræmer.

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

It’s Only Words

Sixth Sunday of Easter – “My Words are Spirit and Life”
John 15,9-17

An Englishman’s word is his bond. That’s a noble sentiment. But, there are words, and there are words. I detect a widespread cynicism about politicians, certainly at national level, because the perception is that their deeds don’t match up to their words. To make matters worse, words can mean different things to different people, and words certainly can change their meaning over time. You may know the saying that England and America are two nations divided by the same language. We are now no longer allowed to talk about mankind, but rather about humankind, which to my ear is ugly, even if it saves us from the error of, apparently, excluding half the human race. You can still get caught out, though.

Some years ago I found myself in an Old People’s Home talking to an old lady; she pointed to the lady next to her and said “We’ve got aids”. I did a double take, and was then somewhat relieved to see that she meant that they were both wearing hearing aids …read more.

Kven har ansvaret?

Eit nytt ekteskapssyn breier seg i samfunnet. Dette har på kort tid vorte allmengjort. Og det som for 15 år sidan var normalt, er blitt ekstremt.

I tråd med den nye normalen vert livsromet trongare for dei som praktiserer som før. Utslag viser seg t.d. når politikarar vurderer vilkåra for offentleg stønad til kristen verksemd.

Kommunar på Jæren har vore i fokus. Politikarar vil slå handa av foreiningar og organisasjonar dei reknar som avvikarar frå normalen. Studentar utdanna på NLA vert mistenkte, vert nekta praksisplassar og får varsel om å vere uønska ved framtidige tilsetjingar. Folk reagerer med sjokk og vantru i selskapslivet når nokon framleis hevdar at ekteskapet mellom mann og kvinne er berande norm i samlivsetikken.

Kven har ansvaret for haldningsendringane?

Mange aktørar har vore aktive. Men leiinga i folkekyrkja må ta hovudansvaret. Den norske kyrkja har i generasjonar prega folkelege haldningar til kva som er sentralt kristent og kva som er avvik. På kort tid har ho snudd heilt om i sitt syn på ekteskapet.

Sidan århundreskiftet har det vakse fram eit stadig sterkare fleirtal for nytt ekteskapssyn både i bispemøtet og kyrkjemøtet. Heilt til eit samla bispemøte i 2017 stilte seg bak liturgien som opnar for kyrkjeleg vigsel av samkjønna par.

Rettnok forsvarte ein seg med at to motstridande syn skal reknast som likeverdige. Men etter som tida går, erkjenner stadig fleire sjølvbedraget i eit slikt forsøk.

Det som for 15 år sidan av dei fleste og i den folkelege opinion vart rekna som normal ekteskaps-etikk, fell no utanfor normalen og er blitt ekstremt. Med sin dominerande posisjon i kristen-Noreg, ber Den norske kyrkja ansvar for at slike moderniseringar også trengjer inn i frikyrkjelandskapen og set standard for kva den folkelege opinionen reknar som ’normalt’.

Klassisk kristendom og majoritetshaldningar i samtida har forlatt kvarandre. Dermed kom ei ny tid for det kristne nærveret. Ikkje lenger kan kristne rekne med offentleg stønad, korkje verbalt eller økonomisk. Kyrkjeleg verksemd må omstille seg.

Tida er komen for å tenkje at vi må overleve som minoritet i eit etter-kristent samfunn. Det kan også bli tida for økumeniske strukturendringar og for å finne saman over gamle skiljelinjer.

Kanskje må også Den norske kyrkja snart lære seg å stå på eigne bein utan statsbudsjettet. Kolossar står ustøtt på leirføter.

I fokus, Dagen 2. mars 2021

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

A Man in a Hurry

Christ Preaching in Galilee

Mark 1,29-39

Familiarity with these verses, and those immediately preceding, can mask the sheer impact of Jesus’ visit to Capernaum at the start of his ministry. Here is power at work – not power as the world understands it, for worldly power often becomes an exercise in control – but the power of liberation, liberation from the shackles, often unseen by others, that imprison and can ultimately destroy. The shackles of illness, guilt for past failings, of lives broken by the pressures of everyday living. And time is limited, to preach the good news that a new age is dawning, where in the words of that much loved hymn by Charles Wesley [our] chains fell off, [our] heart was free, and to demonstrate in acts of healing God’s love at work in the lives of ordinary people. Jesus comes to the people of Capernaum two thousand years ago, and to us and our world today as the answer to the deepest human needs, the need to be valued and loved, the need to be accepted – warts and all – in the words of Oliver Cromwell. Read more.

Korona – eit memento mori

2020 vart eit av desse åra det var så bratt. Den usynlege verda gjesta oss utan å vere invitert, og Kittelsen si «Pesta» fekk ny aktualitet. Kva var det som råka oss?

Vi er mange som alltid har trudd på den usynlege verda. At det finst vonde ånder i himmelromet, og ein usynleg helt som er Herre over døden. Men pandemien har avslørt oss og gitt livsstilen vår eit velretta «memento mori.»

Livet er likevel ikkje ei evig russefeiring. Framsteget let seg faktisk stoppe. Ikkje alle kan ha høg utdanning, to el-bilar, årleg inntektsvekst og tre-fire feriereiser utanlands. Det er ikkje ein menneskerett å vere intelligent, rik, frisk, ha uavgrensa tilgang på sex og krisepsykologar.

Og så snart det vart sett bom for masseturismen, fekk øydelegging av atmosfæren ein etterlengta pustepause. Det viste seg også at det industrielle landbruket og det høge tempoet i samfunnslivet likevel ikkje er av det gode. No må vi til att med heimeproduksjon av mat og eit enklare liv.

Ein tankevekkjar vart det også at medan kyrkjene var stengde, hadde kjøpesentra sundagsope. Kvifor er denne smitten som munnbind og antibac kan beskytte oss mot, så mykje verre enn smitten som kan kurerast berre med skriftemål?

Einkvar virus minner oss om at livet er skjørt. Verda er smekkfull av dødsfårar, og døden har aldri vore ein risiko, men eit sikkert utfall. For 1000 år sidan herja ville vikingar som skar over halsen på folk. For 500 år sidan døydde folk i storbyane av årlege pestutbrot. Heile 1900-talet var historia sitt verste krigs-århundre. Og i fredstid lever vi i konstant fare for kreft og trafikkulukker.

Slik er denne verda. Ho er grunnleggjande ustabil. Og årsakene til det som skjer, er ikkje sjølvforklarande. Verda hadde ein start, og ho har ein ende.

Kriser vil kome igjen og igjen. Det beste vi kan gjere er å ta imot og bruke slike tider som gåve. Tenk at vi kan trekke oss tilbake, at krysspresset gav seg for ei periode, at underhaldningstilbodet tok pause. Vi kan reflektere istadenfor å la oss distrahere. Dei som har heimekontor kan verdsetje det som sitt heimekloster.

Styresmakter har ikkje full kontroll, sjølv om dei tiltek seg fullmakter berre diktatorar kan drøyme om. Berre Skaparen kjenner både livet og døden. Både jorda og vi tilhøyrer Han. «He’s got the whole world in his hand.»

I Hans hand er eit menneske tryggare enn hjå Folkehelseinstituttet.

I fokus, Dagen jan 2021
Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

Als die Zeit erfüllt war

Als aber die Erfüllung der Zeit gekommen war, sandte Gott seinen Sohn, der von einer Frau geboren und dem Gesetz unterworfen wurde.“ (Gal 4,4) Mit diesem kurzen, aber wesentlichen Satz fasst der heilige Apostel Paulus das Geheimnis der Inkarnation — der Menschwerdung Gottes — zusammen.

Bei diesem Zitat gilt es zunächst, die Vergangenheitsform zu bemerken (welche sich auch im griechischen Urtext des Neuen Testamentes findet). Der heilige Paulus betrachtet die Geburt Christi im Lichte einer Verheißung Gottes an das Volk Israel, die Jahrhunderte zuvor durch den Propheten Jesaja ergangen war: „Darum wird der Allherr selbst euch ein Zeichen geben: Seht, die Jungfrau wird guter Hoffnung werden und einen Sohn gebären, dem sie den Namen Immanuel geben wird.“ (Jes 7,14) Somit offenbart die Jungfrau Maria — durch die Geburt Jesu in Bethlehem — dies: dass Gott zur Erfüllung seines göttlichen Planes handelte, als Jahrhunderte später die Zeit dafür gekommen war. Ja, obschon es in einem Stall, von einer Frau aus einfachen Verhältnissen geboren wird, ist das Kind Jesus bereits Gottes Sohn. In ihm ist der göttliche Logos Mensch geworden! Unser Erretter teilt unser Menschsein (die conditio humana) und ist daher unser Bruder … weiterlesen

Den bortkomne Faderen

«Eg hadde levt som den bortkomne sonen og var som han komen i naud; men då eg som han søkte heim att, var Faderen borte,» skriv Garborg i romanen «Den burtkomne Faderen» (1899). Når gamle sanningar er forlatne og menneske opplever den store einsemda, er det tid for å søkje meining og samanheng i livet. I dag er mange på leiting etter slikt rotfeste.

Vår tid ser ut til å ha som fellesnemnar ein generasjon som er personleg forvirra. Skal vi tru Arne Garborg, har det si djupaste årsak i eit forkludra gudsbilete. Då er ikkje gudsfornekting største trusselen mot kristendom. Heller ikkje menneske som lever på tvers av Guds vilje. Men forførande forestillingar om Gud, vakse fram i ein generasjon som har mist Faderen.

Langt på veg har vi sett oss sjølve i Faderens stad. Men forsøka på å ta kommando over jorda eller universet, eller over berre vesle meg, enda som den bortkomne sonen. Han miste fyrst Faderen og så seg sjølv. Og med Garborg som talsmann for vår generasjon, og med julefeiringa like om hjørnet, høver det å minne om:

Jula handlar om vegen attende til den bortkomne Faderen. Sjølv om ikkje all julefeiring peikar i den retninga. Den kristne utgåva må vekkjast til live om ho ikkje skal drukne i ei kvasiheidensk med overstadig eting, drikking og sjekking, eller i ei borgarleggjort der horisonten stansar ved fred, toleranse, glede og familieidyll.

«Herre, lat oss få sjå Faderen,» tryglar læresveinen Filip. Og Jesu svarar: «Den som har sett meg, har sett Faderen.» Med dette utgangspunktet starta dei kristne å måle ikonar av Jesu ansikt.

Når Gud gjenopprettar falne menneske, opptrer han som biletkunstnaren som formar etter eit førelegg. Gud frelser menneske ved å forme dei etter biletet av Son sin. Og vi som har bore biletet av den jordiske Jesus, skal og bere biletet av den himmelske, skriv apostelen.

Difor måla dei fyrste kristne. Dei måla Jesu ansikt. Men også Guds mor Maria og andre heilage personar. Ordet var blitt menneske og tok bustad imellom oss. Vi fekk sjå herlegdomen den einborne Sonen har frå Far sin. Dette evangeliet vert fortalt på treplater.

Ikonet talar til oss og omskulerar oss til å tenkje som Gud gjer, om kjærleik, audmjukskap og om å fornekte seg sjølv. Ikonet av Jesu ansikt viser vegen attende til Faderen. Å be framfor ikonet er å gå inn i ein lækjande prosess. Gud vil gjere mennesket heilt.

Dette er juleevangeliet, bore til oss av ikonet. Det opnar vegen til den bortkomne Faderen.

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja