Sekularismens død

Historikaren Tom Holland, som nyleg vitja vårt land, skriv i ein artikkel at sekularismen går mot sin slutt. Han bygg på to symptomatiske hendingar: President Erdogans omgjering og innviing av Hagia Sofia i Istanbul til moské, og statsminister Modis bygging av hindu-tempel i Ayodhya i India til erstatning for ein symboltung moské som mobben reiv ned på 1990-talet.

Begge handlingane framstår som kamp mot ein felles fiende: det vestlege, sekulære verdsbiletet. Atatürk som grunnla tyrkisk sekularisme, beundra europeisk modernisme. Grunnleggjarane av det sjølvstendige India etablerte ein sekulær republikk i tråd med engelske koloniherrar sine ideal.

Denne vestlege sekularismen står no for fall, hevdar Holland. Når nasjonalistiske rørsler i land som ikkje lenger er dominert av vestleg imperiebygging, gjer opprør mot inndeling av verda i religiøst og sekulært, skal vi fylgje godt med.

Dette er varsel om vanskelege tider for kristne minoritetskulturar og tradisjonell kristen misjon på fleire kontinent. Vi må engasjere oss for at dei skal overleve. Men vår opprydding må starte på heimebane.

I Vesten har kristne kyrkjer tilpassa seg ei inndeling av verda i religiøs og sekulær. Utan at Gud er avsett, er gudsdyrking tilvist til privat sektor i tilveret. Denne gud er heilt under vår kontroll og tilgjengeleg for interesserte til dekning av private behov. Staten opptrer som nøytral fotballdomar i den multi-religiøse kulturen. Folkekyrkja er ekstra utsett for å opptre som lojal medløpar.

Dette er tydeleg påpeika av den ortodokse teologen A. Schmemann, omtala i denne spalten av fr. Theodor Svane nyleg. Det kristne kyrkjer har oppfatta som harmonisk partnarskap med sekularismen, er ein fangenskap, seier Schmemann.

Det inste i sekularismen er negasjon av tilbeding, hevdar han. Men det er i gudstilbedinga at mennesket kjem i rett forhold til både seg sjølv og til skaparverket. Vismennene i Betlehem, som vi møtte i evangelieteksten for eit par sundagar sidan, viser oss vegen: «Dei fall på kne og hylla barnet.» Og ofra sine mest verdifulle gåver.

Sekularismens gud byd mennesket kunstige erstatningar for ’the real thing’. Istadenfor Kristi sanne mysterium, vert vi bydde vage og annanrangs ’sosiale’ og ’politiske’ råd, skriv Schmemann.

Kampen mot sekularismens fangenskap kan ikkje vinnast politisk, men gjennom djupare rotfesta kyrkjelydsliv. Menneska må velje mellom å kontrollere Gud og å tilbe han.

Les boka av Schmemann, nett utgjeven på norsk: «Til liv for verda».

Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja
I fokus, Dagen 18. januar 2022

Kva ville Den norske kyrkja vore om ho fall ut av statsbudsjettet?

Den nye regjeringa legg om kyrkjepolitikken. Krava for å vere kvalifisert for sokalla ’statsstøtte’ vert strengar. Kjønnsbalanse, medlemstal, likestilling, ikkje-diskriminering i tilgong til verv og stillingar m.m. har kome i fokus. Og retten til skattefrådrag for milde gåver vert halvert.

I vårt land har staten hatt tradisjon for å leggje til rette for trussamfunn. Den norske kyrkja sin posisjon som folkekyrkje er sikra gjennom grunnlova. Og «alle tros- og livssynssamfunn skal understøttes på lik linje,» heiter det vidare.

Religiøse organisasjonar og institusjonar har vore privilligerte også med vigselsrett, støtte til drift av religiøse skular, kyrkjeleg administrasjon av gravplassar m.m.

Tross privilegia er idag oppslutnaden om kyrkjene mindre sjølvsagt enn på lenge. Spriket mellom kyrkjemedlemskap og frammøte til gudstenester og kyrkjelege handlingar berre veks.

I slike tider er det nærliggande å spørje kva som er kyrkja sine verste fiendar. Kva motarbeider mest effektivt Guds rike?

I både den eldste kyrkja og i mange land idag vert kristne forfylgde. Men underleg nok er resultatet at der veks den kristne kyrkja. I forrige århundre var det venta at vitskaplege framsteg skulle erstatte religionen, men tru lever stadig godt ihop med rasjonalitet og fornuft. Velstand og rikdom har også konkurrert med åndeleg liv, men kyrkja har vokse sterkt parallelt med økonomisk framgang t.d. i Sør-Korea.

Uventa for mange, og vel verd ettertanke, er resultatet av eit religionssosiologisk studium, gjengitt i tidsskrifta ’Sociology of Religion’ og i ’Christianity Today’ i vår, at politiske privilegier øydelegg mest for kristendomen.

Studiet av 166 land gjennom 10 år viser tydeleg at korkje utdannings- eller velstandsnivå i eit samfunn, men kor sterk statsstøtta er gjennom lovgjeving og politisk praksis, avgjer kor vital kristendomen er.

Når statsstøtta veks, minkar talet på kristne markant, konkluderte forskarane. Men der dei kristne må konkurrere på lik linje med truande frå andre religionar, trivast og veks den kristne kyrkja mest.

Kva ville Den norske kyrkja vore om ho fall ut av statsbudsjettet? Det ville gi den mest pålitelege peikepinn på kor sterkt ho står. Og om frikyrkjer og friskular skulle falle ut, kva ville bli avslørt?

Forskarane seier at når kyrkje- og misjonsfolket må bere også det økonomiske ansvaret sjølve, er veksten størst. Men når staten underheld kyrkjene økonomisk og politisk, kan han også stille politiske vilkår. Historia viser at då ber det utfor bakke.

I fokus, Dagen 8. desember 2021
Ottar Mikael Myrseth
biskop i Den nordisk-katolske kyrkja

Berre eit menneske

Uttrykket i overskrifta er ofte å høyre som trøyst til ein angrande. Men altfor lett vert det brukt som degradering av mennesket.

Vi ville aldri sagt det om Jesus. Han er både Gud og menneske. Han er også den som realiserer Guds meining med å vere menneske. Han er Guds menneskelege ansikt og lever idag hjå Gud Fader som det mennesket han var på jorda.

Vi ville ikkje sagt det om Guds mor Maria, heller, eller om ein av dei heilage, dei som er i himmelen. Også dei er stadig menneske.

Det er menneskeleg å feile. Javisst. Vi ber merke etter synd i menneskekroppen vår. Men den som er døypt til Kristus, er restituert til Guds opphavlege intensjon med oss, sitt bilete. Vi er Guds handverk. Han har gitt oss ein status høgare enn englane.

Djevelen hatar Jesu menneskekropp. Han hatar inkarnasjonen. Han hatar oppstoda. Og han freistar oss til også å hate oss sjølve. Han frydar seg når vi fornedrar kroppen vår.

Vi gjer rett i å hate synda og skrifte våre synder. Men vi skulle aldri unnskylde oss som menneske. Kroppen vår er til for å gje Gud ære. Skam deg aldri over kroppen din. Lukke er ikkje å finne i framandgjering frå den Gud har skapt oss som.

Difor må vi ta oppgjer med identitets-debatten som invaderer oss idag. Når born vert opplærte i skulen til at dei fritt kan velje kva kjønn dei vil vere, er det eit opprør mot Skaparen.

Engelsk språk skjelnar mellom biologisk kjønn (sex) og sosiokulturelt (gender). Men desse kan ikkje skiljast. Gud skapte mennesket mannleg (hebr: isj) og kvinneleg (hebr: isja). Og både naturen, medisinen og gudsopenberringa stadfester dette. Ideologiar (transgender) idag vil skilje mennesket frå det vi er skapte som.

Mennesket er ein åndeleg-fysisk kompositt frå unnfanginga. Kroppen er levandegjort av ei åndeleg sjel. Denne heilskapen er eit tempel for Heilaganden. Men trans-ideologien oppløyser einskapen.

Guds biologiske design er at vi er anten mann eller kvinne. Transideologien oppløyser denne identiteten.

Kjønnspolariteten mann og kvinne er innretta mot ein komplett heilskap: Ekteskapet. Dei er skapte for kvarandre (’bein av mine bein’), og Gud gjer dei til medskaparar som gir liv til nye personar. Ideen om samkjønna ekteskap bryt opp heilskapen.

Ingen av oss er «berre» eit menneske. Somme slit med å finne seg sjølv i eigen kropp. Det kan ein få hjelp med. Men det er dårleg hjelp som bryt med den naturlege og guddomelege status vi er gitt.

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

I Fokus, Dagen, 20. september 2021

Cancel culture

Styrkane som frigjorde Palmyra (Syria) i 2017 fann historiske bygningar, gravplassar og tempel  øydelagde av ISIS. Jihadistane ville med rå kraft viske ut religiøse og kulturelle uttrykk frå det menneskelege minnet.

Slik framferd er ikkje avgrensa til berre islamistar. Midt på 1600-talet raserte Oliver Cromwells menn i England kunstneriske uttrykk som glasmåleri i katedralar for å viske ut minne frå fortida som ikkje passa inn i hans ideologi.

Moderne revolusjonar har tenkt tilsvarande. Frå den franske til den kommunistiske revolusjonen har eit gjennomgangstema vore å reinske samfunnet for tradisjonar og konstruere noko nytt. Med enkle slagord vart massene mobiliserte til å forkaste gamle strukturar og destruere kulturelt minne.

Fundamentalisme kan vere både religiøs og anti-religiøs. ISIS er religiøse og anti-kristne. Kommunistar var anti religion. For alle handlar det om å forkaste fortida ved å viske ut minne og angripe former og institusjonar som er berarar av minna.

Idag går slike fundamenalisme-straumar over den vestlege verda. Ironisk nok kalla «woke», som oppvakning. Meir treffande er det engelske uttrykket ’kansellert kultur’ (cancel culture).

I USA har demonstrantar rive statuer av både Theodore Roosevelt og Abraham Lincoln. Churchill, Columbus og Hans Egede har også fått hard medfart. Universitet og institusjonar for estetiske fag vert angripne, og lærarar og kulturberarar får si karriere og sine fag øydelagde.

Her til lands dukkar rydde- og kansellerings-tendensen også opp. Statsråd Asheim ynskjer å ta grep mot denne trenden i akademia, og har oppnemnd eit utval.

Diskusjonen som har gått om å fjerne byster av MF-lærarar, passar altfor godt inn i ’cancel culture’-trenden til å gå fri for mistanke om at teologien ved fakultetet er under revisjon. Folkekyrkja har med demokratisk fleirtalsmakt kansellert både all kvinneprest-motstand og det til no einerådande synet på ekteskapet.

Liberalismen som rir vår tid, viser sitt intolerante ansikt når dette skjer. Slagord om kulturelt mangfald og livsynsope samfunn viser sine grenser når samtida les korrektur på historia.

Den kristne kyrkja er eit bakvendtland der dei gamle sanningane er best. Når notidas populære ideologiar vert overordna klassiske uttrykk for tru og teologi i kyrkja, er ho blitt offer for menneskeleg dårskap. (Les 1 Kor 2).

Ottar Mikael Myrseth

prest i Den nordisk-katolske kyrkja

Kven har ansvaret?

Eit nytt ekteskapssyn breier seg i samfunnet. Dette har på kort tid vorte allmengjort. Og det som for 15 år sidan var normalt, er blitt ekstremt.

I tråd med den nye normalen vert livsromet trongare for dei som praktiserer som før. Utslag viser seg t.d. når politikarar vurderer vilkåra for offentleg stønad til kristen verksemd.

Kommunar på Jæren har vore i fokus. Politikarar vil slå handa av foreiningar og organisasjonar dei reknar som avvikarar frå normalen. Studentar utdanna på NLA vert mistenkte, vert nekta praksisplassar og får varsel om å vere uønska ved framtidige tilsetjingar. Folk reagerer med sjokk og vantru i selskapslivet når nokon framleis hevdar at ekteskapet mellom mann og kvinne er berande norm i samlivsetikken.

Kven har ansvaret for haldningsendringane?

Mange aktørar har vore aktive. Men leiinga i folkekyrkja må ta hovudansvaret. Den norske kyrkja har i generasjonar prega folkelege haldningar til kva som er sentralt kristent og kva som er avvik. På kort tid har ho snudd heilt om i sitt syn på ekteskapet.

Sidan århundreskiftet har det vakse fram eit stadig sterkare fleirtal for nytt ekteskapssyn både i bispemøtet og kyrkjemøtet. Heilt til eit samla bispemøte i 2017 stilte seg bak liturgien som opnar for kyrkjeleg vigsel av samkjønna par.

Rettnok forsvarte ein seg med at to motstridande syn skal reknast som likeverdige. Men etter som tida går, erkjenner stadig fleire sjølvbedraget i eit slikt forsøk.

Det som for 15 år sidan av dei fleste og i den folkelege opinion vart rekna som normal ekteskaps-etikk, fell no utanfor normalen og er blitt ekstremt. Med sin dominerande posisjon i kristen-Noreg, ber Den norske kyrkja ansvar for at slike moderniseringar også trengjer inn i frikyrkjelandskapen og set standard for kva den folkelege opinionen reknar som ’normalt’.

Klassisk kristendom og majoritetshaldningar i samtida har forlatt kvarandre. Dermed kom ei ny tid for det kristne nærveret. Ikkje lenger kan kristne rekne med offentleg stønad, korkje verbalt eller økonomisk. Kyrkjeleg verksemd må omstille seg.

Tida er komen for å tenkje at vi må overleve som minoritet i eit etter-kristent samfunn. Det kan også bli tida for økumeniske strukturendringar og for å finne saman over gamle skiljelinjer.

Kanskje må også Den norske kyrkja snart lære seg å stå på eigne bein utan statsbudsjettet. Kolossar står ustøtt på leirføter.

I fokus, Dagen 2. mars 2021

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

Korona – eit memento mori

2020 vart eit av desse åra det var så bratt. Den usynlege verda gjesta oss utan å vere invitert, og Kittelsen si «Pesta» fekk ny aktualitet. Kva var det som råka oss?

Vi er mange som alltid har trudd på den usynlege verda. At det finst vonde ånder i himmelromet, og ein usynleg helt som er Herre over døden. Men pandemien har avslørt oss og gitt livsstilen vår eit velretta «memento mori.»

Livet er likevel ikkje ei evig russefeiring. Framsteget let seg faktisk stoppe. Ikkje alle kan ha høg utdanning, to el-bilar, årleg inntektsvekst og tre-fire feriereiser utanlands. Det er ikkje ein menneskerett å vere intelligent, rik, frisk, ha uavgrensa tilgang på sex og krisepsykologar.

Og så snart det vart sett bom for masseturismen, fekk øydelegging av atmosfæren ein etterlengta pustepause. Det viste seg også at det industrielle landbruket og det høge tempoet i samfunnslivet likevel ikkje er av det gode. No må vi til att med heimeproduksjon av mat og eit enklare liv.

Ein tankevekkjar vart det også at medan kyrkjene var stengde, hadde kjøpesentra sundagsope. Kvifor er denne smitten som munnbind og antibac kan beskytte oss mot, så mykje verre enn smitten som kan kurerast berre med skriftemål?

Einkvar virus minner oss om at livet er skjørt. Verda er smekkfull av dødsfårar, og døden har aldri vore ein risiko, men eit sikkert utfall. For 1000 år sidan herja ville vikingar som skar over halsen på folk. For 500 år sidan døydde folk i storbyane av årlege pestutbrot. Heile 1900-talet var historia sitt verste krigs-århundre. Og i fredstid lever vi i konstant fare for kreft og trafikkulukker.

Slik er denne verda. Ho er grunnleggjande ustabil. Og årsakene til det som skjer, er ikkje sjølvforklarande. Verda hadde ein start, og ho har ein ende.

Kriser vil kome igjen og igjen. Det beste vi kan gjere er å ta imot og bruke slike tider som gåve. Tenk at vi kan trekke oss tilbake, at krysspresset gav seg for ei periode, at underhaldningstilbodet tok pause. Vi kan reflektere istadenfor å la oss distrahere. Dei som har heimekontor kan verdsetje det som sitt heimekloster.

Styresmakter har ikkje full kontroll, sjølv om dei tiltek seg fullmakter berre diktatorar kan drøyme om. Berre Skaparen kjenner både livet og døden. Både jorda og vi tilhøyrer Han. «He’s got the whole world in his hand.»

I Hans hand er eit menneske tryggare enn hjå Folkehelseinstituttet.

I fokus, Dagen jan 2021
Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

Den bortkomne Faderen

«Eg hadde levt som den bortkomne sonen og var som han komen i naud; men då eg som han søkte heim att, var Faderen borte,» skriv Garborg i romanen «Den burtkomne Faderen» (1899). Når gamle sanningar er forlatne og menneske opplever den store einsemda, er det tid for å søkje meining og samanheng i livet. I dag er mange på leiting etter slikt rotfeste.

Vår tid ser ut til å ha som fellesnemnar ein generasjon som er personleg forvirra. Skal vi tru Arne Garborg, har det si djupaste årsak i eit forkludra gudsbilete. Då er ikkje gudsfornekting største trusselen mot kristendom. Heller ikkje menneske som lever på tvers av Guds vilje. Men forførande forestillingar om Gud, vakse fram i ein generasjon som har mist Faderen.

Langt på veg har vi sett oss sjølve i Faderens stad. Men forsøka på å ta kommando over jorda eller universet, eller over berre vesle meg, enda som den bortkomne sonen. Han miste fyrst Faderen og så seg sjølv. Og med Garborg som talsmann for vår generasjon, og med julefeiringa like om hjørnet, høver det å minne om:

Jula handlar om vegen attende til den bortkomne Faderen. Sjølv om ikkje all julefeiring peikar i den retninga. Den kristne utgåva må vekkjast til live om ho ikkje skal drukne i ei kvasiheidensk med overstadig eting, drikking og sjekking, eller i ei borgarleggjort der horisonten stansar ved fred, toleranse, glede og familieidyll.

«Herre, lat oss få sjå Faderen,» tryglar læresveinen Filip. Og Jesu svarar: «Den som har sett meg, har sett Faderen.» Med dette utgangspunktet starta dei kristne å måle ikonar av Jesu ansikt.

Når Gud gjenopprettar falne menneske, opptrer han som biletkunstnaren som formar etter eit førelegg. Gud frelser menneske ved å forme dei etter biletet av Son sin. Og vi som har bore biletet av den jordiske Jesus, skal og bere biletet av den himmelske, skriv apostelen.

Difor måla dei fyrste kristne. Dei måla Jesu ansikt. Men også Guds mor Maria og andre heilage personar. Ordet var blitt menneske og tok bustad imellom oss. Vi fekk sjå herlegdomen den einborne Sonen har frå Far sin. Dette evangeliet vert fortalt på treplater.

Ikonet talar til oss og omskulerar oss til å tenkje som Gud gjer, om kjærleik, audmjukskap og om å fornekte seg sjølv. Ikonet av Jesu ansikt viser vegen attende til Faderen. Å be framfor ikonet er å gå inn i ein lækjande prosess. Gud vil gjere mennesket heilt.

Dette er juleevangeliet, bore til oss av ikonet. Det opnar vegen til den bortkomne Faderen.

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

Maria

Ein feminist-teolog har provosert fram ny interesse for Maria, Jesu mor. Kvinna som fromme i alle generasjonar har sett opp til, som Gud gjorde frelsesverket avhengig av, som predikantar har underkommunisert og som liberalarar no vil gjere til me-too-offer.

For kristne har Maria vore fremste kvinneidealet, utropt både av englar og kvinner som sæl og velsigna. Skrifta fortel om henne som forbilde for truande. Ho gøymde ord og opplevingar i sitt hjarte der dei fekk vekse og bere frukt i si tid.

Denne kvinna levde i krinsen av apostlane og urkyrkjelyden og delte livserfaringar med dei. Slik kom historia om Gabriels visitt, om englar og gjetarar, vismenn og familieliv i Nasaret nye generasjonar for øyre.

Maria tok ikkje abort. Med sitt sosialt sett miserable utgangspunkt som ugift og gravid, kunne tanken lett fått gjennomslag.

Vi tilhøyrer eit folk som har gjort til lovverna praksis å fjerne 40 menneskefoster frå mors liv dagleg. Det pågår ein sokalla abortdebatt som ikkje handlar om anna enn kven som skal ha rett til å avlive eit foster og kor langt ut i livet.

Eit heilt svangerskap bar Maria Guds Son under sitt hjarte, fødde, stelte, vaska og kledde han, verna han mot mordarar, lærte han å be, fylgde han hakk i hæl då han voks ut av barndomsheimen, stod som augevitne då torturistane slo han, og ved krossen då han døydde og den mørke natta han låg i grava.

Maria visste at ingen er bunden i hop med eit barn som mora. Det andre kan høyre og sjå, hadde ho kjent fysisk på kroppen. Difor reknar vi med rette Maria som den fyrste truande i den nye pakta. Ho som bar Han til verda, vert boren av Han til himmelen.

Med heile livet demonstrerer Maria tydelegare enn filosofar og teologar, kva eit menneske er verd. Dei mektige kan prioritere og eksperimentere, skalte og valte. Små menneske kan bli fråtekne menneskeverd før dei er fødde. Eldre kan setjast bort til ein uverdig død. Sjuke kan få tilrettelagt sjølvmord.

Men Maria vitnar at mennesket sitt høgaste kall er å ta imot Gud i livet sitt, la Han eige det her på jorda og la Han lyfte det opp til seg i himmelen i æva. Gud korrigerer alle fornedringar menneske vert påførte. Alle avvisingar, alle overgrep, all øydeleggjing av menneske. Men i etterfylgjinga, i strevet og smertane opnar livet seg med sine samanhengar og si meining.

Så, ver helsa, Maria!

I fokus, Dagen oktober 2020
Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

Patriarkalsk

I likestillinga sitt namn er ordet ’patriarkalsk’ nærast utrydda frå kyrkjeleg ordbruk. Det er synd, for dermed misser vi innsikt i eit grunndrag i all kristendom.

Kristen tru startar med «Eg trur på Gud Fader, som skapte himmel og jord». Ordet ‘patriarkalsk’ er samansett av orda for ‘far’ (pater) og for ‘opphav’ (arché). Alt har sitt opphav i Faderen. Dette er felles for jødisk og kristen tenking.

Det er Faderen som har fødd Sonen, Jesus Kristus, og han er kjelda som Heilaganden utgår frå. Han har gitt namn til alt som heiter far i himmel og på jord. Og både Jesus Kristus og Heilaganden lærer oss å seie «Abba Fader».

Faderen er far for både den skapte og den uskapte verda. Denne farskapen er ikkje ein metafor, men realitet. Ikkje ein analogi, ikkje eit sosiologisk eller psykologisk val vi føretek. Det er blitt openberra for oss. Sjølv om Gud har moderlege trekk, bed vi berre ‘Fader vår’. Skrifta veit heller ikkje av ‘moder jord’ eller ‘moder natur’.

Slik er røtene til vår tru og slik er måten Gud frelser menneske på. Jomfru Maria fødde ein son, og når vi menneske får del i Jesus Kristus, får vi del i Jesu relasjon til Faderen. Då kan vi med rette kalle Gud for Far.

Difor er kristendomen ein patriarkalsk religion. Tankegangen gjennom både Skrifta og den kyrkjelege praksis heilt til våre dagar, har vore denne. Faderen er all røyndoms kjelde. Den bortkomne sonen vende attende til farshuset. Og Jesus er gått bort for å førebu ein stad for oss i sin Fars hus.

Vi kan ikkje like gjerne be «Moder vår». Inkarnasjonen kunne ikkje like gjerne hatt ei kvinneleg form. Den andre personen i treeininga kunne ikkje like gjerne vore dotter. Og i det mystiske ekteskapet kunne ikkje kyrkja like gjerne vore brudgom og Kristus vore brud.

Alt heng alt i hop med alt. Og bak det heile ligg eit val gjort av Gud sjølv og som ikkje er ope for overprøving frå vår side. Det handlar om kristendomen sine gitte føresetnader.

Dette må våre tankar om likestilling tilpasse seg. Og apropos den pågåande kvinneprest-debatten: Sjølv om samtids-religionane hadde rikeleg med kvinneleg presteskap, sette Jesus inn berre menn. Han hadde sine grunnar. CS Lewis skreiv at den kyrkja som startar å ordinere kvinner til presteembetet, vil snart begynne å kalle Gud mor. Det vil bli ein annan religion.

 

Ottar Mikael Myrseth
prest i Den nordisk-katolske kyrkja

 

Kroppens teologi

Kropp er i fokus. Samtidskulturen har sterke forteljingar om brotne relasjonar, seksuell misbruk, porno-avhengige, samkjønnskultur, born som veks opp utan mor og/eller far. Tampen brenn om det å vere mann, kvinne, ektefolk, kjønn og kjærleik, sex og seksuell identitet, kort sagt om å vere menneske.

Stortinget, skular og barnehagar eksperimenterer med rettleiing om menneskekropp og identitet. Barnehagen øver på å gå i Pride-tog. Varsellampar bør blinke.

Den seksuelle revolusjonen skulle bane veg for fri og naturleg omgang med kropp og mangfaldig seksuell utfalding. Men fruktene er usunn kroppsfiksering, større vanskar med å halde på varige relasjonar og kjønnsdysfori. Og born og unge får tilbod om kjønnskorrigering med hormonar og kirurgi.

I LHBT+rørsla er sterke krefter i sving for å definere identitet utan samanheng med kropp. Dette bygg på eit gnostisk menneskesyn som bryt tvert med det kristne.

Mot slutten av livet (2004) gav Johannes Paul II ut ei banebrytande bok: Kroppens teologi.

Han fornyar innsikta om Skaparen som gjorde mennesket til mann og kvinne, om Frelsaren som døydde for å frelse heile menneskekroppar, om meininga med eit liv i sølibat, om ekteskap som guddomeleg gåve og om kroppsleg oppstode på den siste dag.

I lys av inkarnasjonen viser JPII at kroppen er sakramental. Våre mest intime erfaringar med Gud er kroppslege. I dåpen vert kroppen bada i vatn. Med olje vert kroppen salva. Gjennom brød og vin får kroppen åndeleg næring. Handspålegging rører ved kroppen. I skriftemålet vedkjenner vi med munnen til eit anna menneske sitt øyre. Ekteskapet gjer mann og kvinn til eitt ved kroppsleg ihopkopling.

Denne fundamentalteologien er truga når sambandet mellom kropp og identitet vert oppheva. Kroppen er ikkje noko du oppbevarer sjela di i. Kroppen din er deg. Som det kan seiast på engelsk: «Your body is somebody.» Gjennom sameininga av kropp og sjel gjer kroppen synleg di åndelege sjel.

Studiet av kroppen er for JPII ikkje biologi, men teologi, dvs. studium av Gud. Og den moderne kulturen som skil kropp og sjel og vil gi mennesket identitet ikkje gjennom kropp men kjensler, er gnostisk. Den vegen endar i ein farleg dødskultur, skriv han. Og peikar på teikn i tida.

P.S: Interesserte bør fylgje ein blogg med same namn som pave-boka, varsla lansert seinare i år av den katolske teologen Eirik A. Steenhoff.

I fokus, Dagen aug 2020